Gezegen bilimcileri, Mars’ın en yüksek zirvelerinde beklenmedik bir olay keşfettiler. Tharsis bölgesindeki volkanlar, diğer yerlerdeki gibi donmuş karbondioksit değil, su buzu izleri gösteriyor.
Mars’ın ince atmosferi çoğunlukla karbondioksitten oluşuyor ve bu sönmüş volkanlar bu atmosferin büyük bir kısmının üzerine çıkıyor. En büyük volkan Olympus Mons, 600 kilometre çapında ve Arizona eyaleti büyüklüğünde bir kalkan volkanıdır. Yüksekliği ise yaklaşık 25 kilometre olup, Dünya’nın en yüksek dağı Everest’in 2,5 ila 3 katı arasında değişiyor.
Diğer volkanlar, Arsia Mons, Pavonis Mons ve Ascraeus Mons, 14 ila 18 kilometre yüksekliğinde. Bu volkanların kalderaları çökmüş durumda ve bu da su buzu oluşumu için uygun bir mikroiklim yaratıyor. Mars atmosferinin ince olması nedeniyle bu yüksekliklerin don oluşumunda rol oynaması beklenmiyordu.
“OLAĞANÜSTÜ SÜREÇLER İŞLİYOR”
Baş yazar Adomas Valantinas, “Mars’ın ekvatorunda don oluşumunun imkansız olduğunu düşünüyorduk, çünkü güneş ışığı ve ince atmosfer karışımı, yüzeyde ve dağ zirvelerinde sıcaklıkları nispeten yüksek tutar. Ancak burada su buzu oluşumu, olağanüstü süreçlerin işlediğine işaret ediyor” dedi.
Araştırmacılar yıllardır Arsia Mons’tan çıkan su buzu bulutunu inceliyordu. Şimdi, bu volkanların, Mars atmosferinde bulunan az miktardaki nemi zirvelerinde yoğunlaştırarak buza dönüştürdüğü anlaşılıyor.
Rüzgarlar, dağların yamaçlarından yukarıya doğru nemli havayı taşıyarak, yüksek irtifalarda yoğunlaşmasını ve don olarak yerleşmesini sağlıyor. ESA’nın Mars yörünge araçları Mars Express ve Trace Gas Orbiter (TGO), bu don olaylarını gözlemlememizi sağladı.
NEDEN DAHA ÖNCE GÖRÜLMEDİ?
Bu volkanlar sadece Güneş Sistemi’nin en yüksek volkanları değil, aynı zamanda çok iyi incelenmiş yerlerdir. Ancak neden daha önce bu su buzu görülmedi?
Valantinas, “Bunun birkaç nedeni var: öncelikle, bir bölgeyi erken sabah saatlerinde gözlemlememizi sağlayan bir yörüngeye ihtiyacımız var. ESA’nın Mars yörünge araçları günün her saati gözlem yapabiliyor, ancak diğer ajansların araçları güneşe göre senkronize edilmiş durumda ve yalnızca öğleden sonra gözlem yapabiliyorlar” diye açıkladı.
Bu keşif, Mars’taki su hakkında bildiklerimize önemli bilgiler ekliyor ve gelecekte hem robotik hem de insanlı keşiflerde büyük öneme sahip olacak.
Çalışma Nature Geoscience dergisinde yayımlandı.
